Bệnh basedow về phương diện chuẩn đoán phân biệt

Chẩn đoán xác định bệnh Basedow khi BN có đầy đủ hội chứng nhiễm độc giáp, bướu mạch, lồi mắt và tăng hormone giáp phù hợp TSH bị ức chế. Nếu xảy ra trên người có bệnh tự miễn hoặc gia đình có bệnh tự miễn càng chắc chắn.

1. Chẩn đoán phân biệt nguyên nhân khác của nhiễm độc giáp

Rất cần chẩn đoán phân biệt nguyên nhân của nhiễm độc giáp nếu chỉ có nhiễm độc giáp mà không đầy đủ những triệu chứng khác. Chẩn đoán phân biệt với những bệnh nguyên khác của nhiễm độc giáp rất quan trọng vì liên quan đến điều trị và tiên lượng.

Dựa vào biểu hiện lâm sàng, đặc điểm của tuyến giáp và cận lâm sàng, tiền căn sử dụng thuốc (hormone giáp, Iode, thuốc cản quang,..) để xác định nguyên nhân. Xạ hình tuyến giáp là phương cách chẩn đoán tin cậy nhất.

+Tính chất tuyến giáp và hướng chẩn đoán

– Bướu giáp mạch, lan tỏa, không đau – basedow

– Nhiều nhân giáp – Bướu giáp đa nhân hoá độc

– Nhân giáp đơn độc – U độc giáp trạng

– Bướu giáp đau khi nuốt, khi sờ – Viêm giáp bán cấp

– Tuyến giáp bình thường  – Bệnh Basedow, viêm giáp sau sinh, giả cường giáp

U độc giáp trạng (toxic adenoma):

· Điển hình xảy ra ở người > 40 tuổi

· hội chứng cường giáp biểu hiện tim mạch đôi khi rất nổi bật

· sờ được một nhân nằm ở một thùy hoặc eo giáp, tròn di động, không có tính chất bướu mạch

· không có bệnh về mắt, chỉ có triệu chứng độ O (NOSPEC) ở mắt

· không phù niêm

· TSH thấp, tăng T3, tăng fT4 giới hạn

· xạ hình: tăng bắt xạ ở nhân và mô giáp bên ngoài nhân giảm xạ.

· là adenoma nang tuyến lành tính, không bao giờ ác tính

Bướu giáp đa nhân hóa độc chiếm 5% trường hợp cường giáp

· có cùng đặc điểm và kết quả cận lâm sàng như nhân độc giáp trạng, nhưng

· bướu giáp to và nhiều nhân

· thường xảy ra trên phụ nữ lớn tuổi, có bướu giáp đa nhân lâu năm, ghi nhận có yếu tố thúc đẩy đến cường giáp là tình trạng quá tải Iod (ăn /uống nhiều iod hoặc thuốc chứa iod)

· triệu chứng tim mạch nổi bật, sụt cân và yếu cơ

· Tăng T3 ít tăng T4. TSH bị ức chế

· xạ hình: có nhiều ổ tăng bắt xạ.

Viêm tuyến giáp bán cấp, viêm giáp yên lặng, cường giáp do quá tải iod, cường giáp do thyroxine:

Viêm giáp bán cấp:

o xuất hiện sau nhiễm siêu vi

o tuyến giáp to lan tỏa, kèm đau tai, đau họng và sốt

o bạch cầu tăng, VS tăng

o TSH giảm. T3 và T4 tăng cấp tính,Tg có thể tăng

o độ tập trung Iode bình thường hoặc giảm

o siêu âm thấy tăng thể tích tuyến, echo hỗn hợp.

o tự giới hạn trong 4 – 8 tuần

Viêm giáp tự miễn Hashimoto (viêm giáp mạn tính thâm nhiễm Lympho):

o có thể khó nuốt, khàn giọng

o bướu giáp có thể lan tỏa, đàn hồi, hoặc chắc, bề mặt gồ ghề

o TSH giảm, FT3 và FT4 tăng ở pha cường giáp

Hoặc suy giáp trên sinh hóa (TSH tăng, T3,4 giảm) nếu diễn tiến đến suy giáp nhiều năm sau

o độ tập trung Iode bình thường, hoặc giảm

o Kháng thể anti-TPO dương tính ở 95% trường hợp.

Cường giáp do quá tải Iod, hoặc do uống hormone giáp thyroxin

o Không có bướu giáp

o Hỏi bệnh sử gợi ý nguyên nhân

o TSH có thể giảm, T3 T4 bình thường

o Ngừng sử dụng Iod hay thyroxin sẽ khỏi

Sử dụng estrogen hoặc đang mang thai làm tăng globulin gắn kết với thyroxin nên T4 và T3 tăng nhưng fT4, fT3 và TSH bình thường và triệu chứng bình giáp

Đề kháng hormone giáp làm tăng T4, tăng TSH nhưng không biểu hiện nhiễm độc giáp.

Dùng corticoid, bệnh nặng, rối loạn chức năng tuyến yên: TSH có thể bị ức chế và không hề nhiễm độc giáp.

2 Chẩn đoán phân biệt

Chẩn đoán phân biệt đặt ra khi lâm sàng không điển hình của Basedow. Những triệu chứng sau nếu gặp đơn lẻ phải cần chẩn đoán phân biệt:

Nếu nổi bật hội chứng cường giáp: cần phân biệt với

· U tủy thượng thận (pheochromocytoma): có từng cơn bứt rứt lo lắng, tăng huyết áp, nhịp tim nhanh, da tái xanh, tay chân lạnh

· Rối loạn thần kinh thực vật: người bệnh than mệt, kém ăn, nhịp tim nhanh từng lúc (những thời điểm khác hầu hết đều bình thường), bệnh sử ghi nhận có stress tâm lý

Thể lồi mắt một bên

· U sau hốc mắt

· Dò động tĩnh mạch xoang hang: lồi mắt và đập theo nhịp tim, có tiếng thổi tâm thu ở hốc mắt.

· Viêm tắc tĩnh mạch xoang hang: lồi mắt và biểu hiện nhiễm trùng nặng

Nếu nổi bật là bướu mạch

Phân biệt với bướu giáp đơn thuần kèm theo túi phình động mạch cảnh, hẹp động mạch cảnh, hẹp /hở van động mạch chủ nặng

Nếu gầy sụt cân nhiều: phân biệt với các bệnh ung thư

Nếu rối loạn tâm thần đơn thuần: phân biệt với cơn hoảng sợ, loạn thần hưng cảm, nghiện amphetamine

Yếu cơ đơn thuần: phân biệt bệnh nhược cơ, liệt chu kỳ do hạ kali máu. Lưu ý một số ít trường hợp Basedow kết hợp với nhược cơ vì cùng cơ chế tự miễn.

Copy ghi nguồn: https://europemedpharma.com

Link bài viết: Bệnh basedow về phương diện chuẩn đoán phân biệt