Bướu giáp đơn thuần về phương diện chẩn đoán và tiến triển

Bướu có thể tự khỏi, giữ kích thước ban đầu sau nhiều năm, tăng dần kích thước to đến sau xương ức và xuống đến cung động mạch chủ, hoặc to khi dậy thì, có thai, hoặc nhỏ lại sau điều trị.

1. Cận lâm sàng

· TSH nên được thực hiện ở tất cả BN có bướu giáp để loại trừ cường giáp hay suy giáp (đây là xét nghiệm sàng lọc). TSH trong bướu giáp đơn thuần hoàn toàn bình thường. Hormone T4 bình thường.

Riêng để chẩn đoán nguyên nhân do thiếu Iod c, đo Iod niệu và đánh giá hormone giáp. Những BN này thường TSH bình thường, T4 toàn phần thấp, T3 bình thường hoặc có thể tăng nhẹ do tăng chuyển T4 thành T3.

· Đo độ tập trung 123I (hoặc 131I): ít khi cần làm. Kết quả ghi nhận bắt xạ cao, bình thường hay thấp là tùy trữ lượng Iod hoặc mức TSH trong máu. Nếu là bướu giáp do thiếu Iod (gọi là bướu háo Iod) sẽ thấy có tăng bắt xạ và không có góc thoát. Nếu nguyên nhân do quá tải Iod, độ tập trung phóng xạ sẽ thấp.

· Xạ hình với 123I hoặc 99mTc: cho biết kích thước và hình dạng bướu, phát hiện nhân và tính chất nóng/ lạnh của nhân

· Siêu âm tuyến giáp giúp xác định kích thước bướu và là cách đơn giản để theo dõi tiến triển của bướu, phát hiện nhân đặc, nhân hỗn hợp, nang trống, có xuất huyết hay hoại tử trong nhân.

· Chụp X-quang cổ ngực thẳng và nghiêng khi nghi ngờ bướu to xuống xương ức: thấy bướu thòng xuống trung thất, di lệch khí quản hay nốt vôi hóa ở bướu

· CT vùng cổ chỉ định khi bướu to hoặc có dấu hiệu chèn ép dự kiến phải can thiệp phẫu thuật nhằm đánh giá đầy đủ mức độ chèn ép cơ quan lân cận

· Sinh thiết bằng kim nhỏ hầu như không chỉ định

2. Chẩn đoán

2.1 Chẩn đoán xác định

Chẩn đoán xác định không khó. Lâm sàng là một bướu giáp lan tỏa, không có âm thổi, tiến triển chậm, không có hạch cổ hạch thượng đòn và hoàn toàn bình giáp. TSH bình thường. Thường không cần làm siêu âm tuyến giáp hay xạ hình tuyến.

2.2 Chẩn đoán phân biệt

· Basedow giai đoạn đầu: lúc này bướu to chưa có âm thổi, chưa lồi mắt, nhiễm độc giáp nhẹ, chưa gầy sút nhiều thậm chí còn tăng cân nghịch thường, nhưng TSH luôn thấp. Rất dễ lầm với bướu giáp đơn thuần có kèm rối loạn thần kinh thực vật: gầy ăn kém, tay chân ẩm lạnh, nhịp tim có lúc vẫn bình thường; TSH và T4 hoàn toàn bình thường.

· Viêm giáp Hashimoto: trường hợp điển hình tuyến có mật độ chắc, bề mặt ít trơn láng, nồng độ kháng thể kháng TPO dương tính cao.

· Viêm giáp u hạt bán cấp (viêm giáp De Quervain): khởi phát đau vùng cổ, tuyến giáp to sưng, đỏ lan lên tai và cổ; 4-8 tuần đầu có triệu chứng cưởng giáp sau đó sang giai đoạn bình giáp (có thể có suy giáp thoáng qua). Cần phân biệt bướu giáp đơn thuần với viêm giáp De Quervain thể không đau

· Bướu giáp đơn thuần háo iod cần phân biệt với cường giáp. Trong bướu giáp đơn thuần háo iod, TSH cao, đô tập trung iod tăng không có góc thoát, nghiệm pháp Werner dương tínhd

· Bướu giáp có một hoặc nhiều nhân: vấn đề chính trong chẩn đoán phân biệt một bướu giáp có nhân là loại trừ ung thư. Ung thư giáp điển hình là một nhân cứng, và là nhân lạnh trên xạ hình, có dấu hiệu xâm lấn cơ quan lân cận, có hạch gần. Chọc hút bằng kim nhỏ làm tế bào học giúp nhận diện tế bào ác tính.

3. Tiến triển

Bướu có thể tự khỏi, giữ kích thước ban đầu sau nhiều năm, tăng dần kích thước to đến sau xương ức và xuống đến cung động mạch chủ, hoặc to khi dậy thì, có thai, hoặc nhỏ lại sau điều trị. Có thể gặp những biến chứng sau:

· Chèn ép: thực quản, khí quản, tĩnh mạch cổ ngực gây khó nuốt, khó thở

· Xuất huyết: thình lình sưng và đau khu trú do xuất huyết trong nhân.

· Nhiễm khuẩn: viêm do vi trùng, áp xe tuyến giáp. Da vùng bướu nóng đỏ, bướu to và đau, bệnh nhân sốt và bạch cầu đa nhân, tốc độ máu lắng tăng cao

· Cường giáp: lúc đầu chỉ là bướu giáp đơn thuần nhưng dần xuất hiện dấu hiệu cường giáp trên một bướu lan tỏa (trên cơ địa có tính tự miễn) hoặc trên một bướu đa nhân (lúc này gọi là bướu giáp đa nhân hóa độc)

· Suy giáp

· Ung thư hóa: hiếm gặp

Copy ghi nguồn: https://europemedpharma.com

link bài viết: Bướu giáp đơn thuần về phương diện chẩn đoán và tiến triển